Ankerloze spouwmuren

Bij grondgebonden geschakelde woningen passen bouwondernemingen tegenwoordig veelvuldig ankerloze spouwmuren toe. Doordat de gevels steeds beter geïsoleerd worden (hogere Rc-waarde m.b.t. gevelopbouw en lagere U-waarde beglazing) en er dus minder geluid van buiten wordt waargenomen, ervaren bewoners geluiden veroorzaakt door de buren eerder als storend.

Ook als de ankerloze spouwmuur zorgvuldig is uitgevoerd en er aan de wettelijke eisen is voldaan, zullen er vaak toch nog klachten zijn. Het is dus zaak om minimaal aan de eisen te voldoen. De vraag die gesteld zou kunnen worden is of de eisen niet naar boven moeten worden bijgesteld.

In het geval van klachten kan Woningborg Advies of een ander akoestisch adviesbureau worden ingeschakeld. Als er niet aan de eisen is voldaan volgt dan herstel, wat vaak hoge kosten met zich mee brengt.

Het schoonhouden van de spouw verdient veel meer aandacht. Door slordigheid en onzorgvuldigheid gaat er een kwaliteitsklasse voor de geluidsisolatie verloren.

Tips voor de uitvoering

• Houd de spouw schoon
• Laat vloerplaten niet te ver doorsteken in de spouw
• Zorg dat de spouw overal minimaal 40 mm breed is
• Schenk extra aandacht aan ankerloze spouwmuren die zijn opgebouwd uit licht keramische blokken:
  • aansluitingen en stootvoegen moeten goed sluitend uitgevoerd worden
  • een dikkere laag stucwerk heeft nauwelijks effect in het verbeteren van de geluidsisolatie van deze ankerloze spouwmuur

Wat doet de ankerloze spouwmuur geluidstechnisch?

Een beeld uit de metingen bij Woningborg Advies is dat de grondgebonden woning met ankerloze spouwmuren gemiddeld als volgt scoort:

Er wordt dus gemiddeld aan de eisen voldaan. De begane grond en de verdieping onder de kap scoren het slechtst. Op de begane grond heeft dit vooral te maken met het funderingsdetail. De fundering is immers (vrijwel altijd) gemeenschappelijk en vormt een transmissieweg voor geluid.

Op de verdieping onder de kap vormt de dakconstructie een flankerende overdrachtsweg, waardoor de prestatie wordt beperkt. Het resultaat is hier sterk afhankelijk van het type dakplaat en de juiste detaillering van de aansluiting van het dak op de woningscheidende wand.

De tussenverdieping scoort het best, vervelende overdrachtswegen zijn ver uit de buurt en hebben weinig invloed. De gunstige geluidsisolatie maakt het ook mogelijk om ankerstaven tussen de vloeren van de verschillende woningen aan te brengen (stabiliteitsvoorziening) zonder dat dit de geluidsisolatie sterk gaat beïnvloeden.

Wat kan de ankerloze spouwmuur geluidstechnisch?

In elk geval meer dan de hierboven benoemde gemiddelde prestatie. Al weer enige jaren geleden (in 2009) heeft Woningborg Advies een onderzoek gedaan naar de invloed van het funderingsdetail op de prestatie van de ankerloze spouwmuur. Het doel van het onderzoek was na te gaan welke detaillering van het funderingsdetail de beste prestatie zou leveren op geluidstechnisch gebied. Er werd gevarieerd met de oplegging van de kanaalplaatvloeren (begane grond), de wijze van dichtzetten van de kanalen en het verdiepen van de fundering.

De uitvoerder op het betreffende werk was zeer kwaliteitsbewust en zorgde er nauwlettend voor dat de spouw tussen de woningen zorgvuldig werd vrijgemaakt van mortelresten (een doorgaande lat, onder in de spouw die na het voltooien van de woningscheidende wand werd uitgebroken zodat alle mortelresten werden losgemaakt en verwijderd).

Het gevolg van het schoonmaken van de spouw was dat de verschillen in detail geen aantoonbaar effect meer hadden, de uitvoering bleek bepalend: gemiddeld werd Iluk = +8 dB gescoord op de begane grond (een enkel resultaat bleef steken op Iluk = +4 dB). Met andere woorden, het schoonmaken c.q. schoonhouden van de spouw is van groot belang voor een geluidstechnisch goed resultaat.

Dit houdt ook in dat de spouw t.p.v. de begane grondvloerelementen niet te klein mag worden. In de spouw doorstekende vloerplaten zorgen ervoor, doordat de afstand tussen de elementen zeer gering is, dat al bij een geringe vervuiling contact ontstaat en de geluidsisolatie negatief beïnvloed wordt.

Ook zijn er metingen verricht aan woningen met prefab betonnen woningscheidende wanden. Deze elementen werden geplaatst met een strook zacht schuim in de spouw ter hoogte van de vloer. Daarmee werd voorkomen dat de stelmortel in de spouw liep. Doordat bij een volgende verdieping ook weer zo uit te voeren bleef de spouw schoon.

Hoe erg kan het worden?

Heel erg, met name bij lichte woningscheidende wanden van bijvoorbeeld keramische blokken. Let wel, het is goed mogelijk met lichte woningscheidende wanden van keramische blokken een goede geluidsisolerende wand te maken. Maar de uitvoering zal zorgvuldig moeten plaatsvinden.

Tot nu toe hebben we gezien dat de geluidsisolatie samenhangt met het ontbreken van verbindingen tussen de spouwbladen. Er is nog een factor; de massa van de spouwbladen. Een kleine verstoring van de spouw (een koppeling dus) heeft grootse gevolgen voor de geluidsisolatie tussen de woningen.

Bij een klacht waar Woningborg werd bijgehaald bleek een dergelijke verstoring tot een resultaat te leiden van een DnTAk van 47 dB (Ilu;k = -5 dB). De spouw werd bij de gevels geopend en het restpuin werd weggehaald. Helaas kon één stuk puin niet worden verwijderd. Het zat te ver weg en ontzettend klem. Meting daarna toonde aan dat de situatie bleef steken bij een prestatie van DnTAk van 50 dB (Ilu;k = -2 dB). De plek waar de verbinding zit was tijdens de meting op het gehoor te lokaliseren.

In een heel ander project met dezelfde opbouw werden achteraf aanpassingen gemaakt aan de woningscheidende wand. Het puin viel in de spouw. Meting leverde DnTAk van 49 dB (Ilu;k = -3 dB) op. Na schoonmaken nam de prestatie met 5 dB toe en werd er DnTAk op van 54 dB (Ilu;k = +2 dB) gemeten.

Lichte blokken als bouwmateriaal voor een ankerloze Spouwmuur. De puinresten tussen de beide spouwbladen zijn funest voor de geluidsisolatie. Door het verwijderen van deze brokstukken nam de geluidsisolatie met 5 dB toe.

In een nu lopend transformatieproject worden keramische blokken toegepast van 2x 185 mm in de ankerloze spouwmuren (bouwmuren). Deze wanden zijn in de fabriek als elementen samengesteld. Om een indruk te krijgen van de geluidsisolatie van deze wanden is op verzoek van de aannemer in een vroeg stadium gemeten tussen twee woningen. Er moet bij worden vermeld dat de binnendeuren nog niet geplaatst waren, het zeer grote ruimten betreft en er onder de prefab dakplaat geen verlaagd plafond is aangebracht. 

Kortom, de woning was eigenlijk nog niet geheel gereed maar er kon wel een goede indicatie verkregen worden. De gemeten geluidsisolatie DnTAk  bedroeg 37 dB! De afstraling van het dakvlak kan bijgedragen hebben aan het negatieve resultaat. Dit was echter niet duidelijk te horen. Wat zeer duidelijk te horen was, was het verschil tussen de afstraling van het dichte deel van het keramische blok en het geluidsniveau daar waar de voeg niet goed sluitend was uitgevoerd. Doordat er in het betreffende wandvlak zeer veel stootvoegen open staan, werd de geluidsisolatie zeer negatief beïnvloed.